Ουκρανία, η Επιστροφή της Ιστορίας: Τα ρωσικά μυστήρια και η Rand Corporation
«Η εποχή που σχετιζόταν με την οικοδόμηση μιας κεντρικής νέας παγκόσμιας τάξης έχει οριστικά τελειώσει».
Βλαδίμηρος Πούτιν
Του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη
Υπάρχουν στιγμές που η ιστορία επιταχύνεται απότομα,
όπως σήμερα, με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Και για το καλύτερο και για το
χειρότερο. Οι Ρώσοι, για μια ακόμα φορά, μετά το 1917 και το ’91, θα αλλάξουν
για πάντα το πρόσωπο της Ευρώπης. Οι κινήσεις των Ρώσων και η ιδιαίτερη
στρατηγική τους πάντοτε δημιουργούσε ερωτηματικά και εκνευρισμό στις δυτικές
δυνάμεις. Ο Ουΐνστον Τσώρτσιλ είχε ορίσει την Ρωσία ως «έναν γρίφο τυλιγμένο
σ’ ένα μυστήριο το οποίο είναι τοποθετημένο μέσα σε ένα αίνιγμα». Ο
Βρετανός πρωθυπουργός τα είπε αυτά την 1η Οκτωβρίου 1939, μετά την υπογραφή
στην Μόσχα (Αύγουστος 1939) του Γερμανο-Σοβιετικού Συμφώνου Μη Επίθεσης
Ρίμπεντροπ-Μολότωφ και την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, μιλώντας στο
ραδιόφωνο του BBC και αναφερόμενος στα ζωτικά συμφέροντα της Ρωσίας (τότε ΕΣΣΔ)
στην Μαύρη Θάλασσα. Στη συνέχεια, ο δυτικός κόσμος εξακολούθησε να μην κατανοεί
το κίνητρο πίσω από πολλές από τις σοβιετικές ενέργειες κατά τη διάρκεια του
Ψυχρού Πολέμου.
Ο Τσώρτσιλ δεν ήταν ο πρώτος που προβληματίστηκε με
την φύση της Ρωσίας —μιας χώρας διχασμένης ιστορικά μεταξύ Ανατολής και Δύσης—
ούτε ήταν ο τελευταίος. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η
Ρωσία υπέστη οικονομική καταστροφή και δύο άγριους εσωτερικούς πολέμους. Η
αβεβαιότητα της καθημερινότητας συνδυάστηκε με κρίση εθνικής ταυτότητας. Οι
Ρώσοι βρέθηκαν σε μια νέα χώρα και αντιμετώπισαν πιεστικά ερωτήματα: Τι
σημαίνει να είσαι Ρώσος σε έναν μετασοβιετικό κόσμο; Πώς εγκαταλείπεται η
ασφάλεια και οι πεποιθήσεις του παρελθόντος;
Στη δεκαετία του 2000, η οικονομική και πολιτική
κατάσταση στη Ρωσία σταθεροποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό μετά την άνοδο του Πούτιν,
αλλά αυτή η σταθερότητα ενθάρρυνε ένα νέο παράδοξο - μια νοσταλγία για την ισχύ
του παρελθόντος μαζί με μια επιθυμία για ένα νέο μέλλον. Η Ρωσία αντιμετωπίζει
τώρα νέα ερωτήματα. Πού οδεύει η Ρωσία; Επιστροφή στο παρελθόν του Ψυχρού
Πολέμου ή προς μια νέα αυτοκρατορία;