Ουκρανία: το μετέωρο βήμα της ιστορίας

Ουκρανία: το μετέωρο βήμα της ιστορίας

Του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη

Οι ανησυχητικές εξελίξεις στην Ουκρανία και την Κριμαία, μετά τα τραγικά γεγονότα του Κιέβου, έχουν παγώσει ξανά την ανθρωπότητα όπως στις ανάλογες κρίσεις του Ψυχρού Πολέμου.

Αν, τελικά, οι δυνάμεις του σύγχρονου Ευρω-Ράϊχ και του νεο-φιλελεύθερου φασισμού αποφασίσουν να κάνουν ένα βήμα παραπέρα στην καθυπόταξη των εθνών, τότε η μόνη επιλογή που μένει στους ελεύθερους λαούς θα είναι η διεξαγωγή ενός νέου «πατριωτικού πολέμου».

Πλησιάζουμε, χωρίς αμφιβολία, στο απόγειο μιας παγκόσμιας αφύπνισης και μεταμόρφωσης πρωτοφανούς στην ιστορία.

Υπάρχει μια υδατογραφία του Γερμανού ζωγράφου Paul Klee που δείχνει έναν διχασμένο άγγελο. Ο εκκεντρικός ζωγράφος, που ανήκε σε ένα από τα πιο avant-garde καλλιτεχνικά κινήματα του μεσοπολέμου, απεικονίζει στον πίνακα το μετέωρο βήμα της δημοκρατίας της Βαϊμάρης της εποχής του.

Αργότερα, ο φιλόσοφος Βάλτερ Μπένγιαμιν, λίγους μήνες πριν πεθάνει, έγραψε το έργο του «Θέσεις για την Φιλοσοφία της Ιστορίας» (Theses on the Philosophy of History). Η 9^η θέση είναι ένας στοχασμός πάνω στο σχέδιο αυτό, τον Angelus Novus, το οποίο αγόρασε το 1921 και το οποίο θεωρούσε πάντα ένα από τα πιο πολύτιμα αποκτήματά του.

Ο Μπένγιαμιν θεωρεί ότι απεικονίζει τον Άγγελο της Ιστορίας, που κοιτάζει πίσω, προς το παρελθόν. Ο Άγγελος δεν βλέπει την πρόοδο, αλλά έναν αυξανόμενο σωρό ερειπίων και επιθυμεί να επανορθώσει και να αποκαταστήσει όλα αυτά που έχουν συντριβεί. Αλλά δεν μπορεί να το κάνει επειδή μια «θύελλα ξεσπά από τον Παράδεισο». Η θύελλα αυτή είναι αυτό που αποκαλούμε «πρόοδος». Ο Άγγελος-μεσολαβητής στέκεται σαν μαρμαρωμένος γιατί διαβλέπει την μελλοντική δυστοπία. Θέλει να κλείσει τα φτερά του, με την πλάτη γυρισμένη προς το μέλλον, αλλά η θύελλα που τον σπρώχνει με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς αυτό δεν τον αφήνει να σταματήσει την πορεία της ιστορίας.

Ο Angelus Novus και δίπλα ο Βάλτερ Μπένγιαμιν

Σε αυτή την αλληγορία, ο Μπενγιαμιν μας προτείνει, αντί να αποδεχθούμε νομοτελειακά την κίνηση προς τα εμπρός –τον λαϊκισμό του «πάμε μπροστά», με τον οποίο μας παραμύθιαζαν κατά κόρον οι διάφοροι «εκσυγχρονιστές» χτίζοντας τα δεσμά μας-, να τραβήξουμε το φρένο της ιστορίας. Το χρησιμοποιεί ως μεταφορά του φρένου έκτακτης ανάγκης σε ένα αφηνιασμένο τραίνο. Κατ’ αναλογίαν, το σημερινό σύστημα της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και της αδηφάγου ανάπτυξης, που καταστρέφει τον κοινωνικό ιστό και το φυσικό περιβάλλον, είναι ένα τραίνο με σπασμένα φρένα, που επιταχύνει προς την καταστροφή.

Στην ανάλυσή του, ο Μπένγιαμιν μας δίνει μια έντονη εικόνα της ιστορίας ως σωρού ερειπίων. Ισχυρίζεται ότι η δύναμη αντίστασης απέναντι σ’ αυτή την αθροιστική χειροτέρευση είναι ταυτόχρονα επαναστατική και λυτρωτική.

Στην ιστορική προοπτική της απελευθέρωσης, ο Μπένγιαμιν αναπαριστά τον Άγγελο σαν να θέλει να παρέμβει υπέρ ημών (των ανθρώπων) αλλά δεν έχει την δύναμη να το κάνει. Το ερώτημα σήμερα, στις αρχές του 21^ου αιώνα, είναι: έχουμε εμείς την δύναμη γι’ αυτό;

Το νόημα και η σημασία του Αγγέλου της Ιστορίας του Μπένγιαμιν μας προσφέρει ένα ισχυρό μάθημα σχετικά με ένα σύνολο ιστορικών συνθηκών που σημαδεύτηκαν από μια «καταστροφή που συνεχίζει να συσσωρεύει ερείπια πάνω στα ερείπια». Σήμερα, η θύελλα που ακινητοποιεί τα φτερά του σύγχρονου Άγγελου της Ιστορίας τροφοδοτείται από μια έντονη περιφρόνηση για το κοινωνικό κράτος.

Οι ιστορικές δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού και της νεοταξικής ολοκλήρωσης που αποτελούν την σημερινή «καταιγίδα» εξαπλώθηκαν σαν πανούκλα στον δυτικό κόσμο από την ώρα που η Μάργκαρετ Θάτσερ εξαπέλυσε την κατάρα της κατά της ανθρωπότητας: ότι «δεν υπάρχει αυτό που ονομάζουμε κοινωνία».

Η κοινωνική καταστροφή αφ’ ενός υπονόμευσε κάθε ελπίδα για δημοκρατία στην Ευρώπη και αφ’ ετέρου έφερε στο προσκήνιο τις μαύρες δυνάμεις ενός βάρβαρου αυταρχισμού και της βιομηχανίας του θανάτου. Η ουτοπική πίστη σε έναν επικουρούμενο από την τεχνολογία κοινωνικό παράδεισο έδωσε την θέση της σε μια δυστοπική προοπτική.

Η κοινωνία έχει γίνει υπερ-ατομικιστική, παγιδευμένη από το δέλεαρ της υλικής επιτυχίας και απογυμνωμένη από κάθε έννοια κοινωνικού συμβολαίου.

Όπως σημειώνει ο Αμερικανός ειδικός στην πολιτισμική πολιτική Henry Giroux, μια από τις πιο ριζοσπαστικές φωνές στον χώρο της αμερικανικής διανόησης, σε ένα άρθρο του για τον Άγγελο της Ιστορίας του Μπένγιαμιν (In the Twilight of the Social State, 04/01/2011, truthout.org), οι σημερινοί άνθρωποι ωθούνται από το καταστροφικό μοντέλο του νεοφιλελευθερισμού στην ιδιώτευση, την απομόνωση και την αναζήτηση προσωπικών λύσεων. «Καθώς το κοινωνικό κράτος στραγγαλίζεται από τον σφικτό εναγκαλισμό ενός φονταμενταλισμού των αγορών, η κοινωνία όλο και περισσότερο μετατρέπεται σε μια μηχανή καταστροφής της κουλτούρας και της ζωής των πολιτών, ενισχύοντας τις ιδεολογίες και τις τεχνολογίες ενός κράτους-τιμωρού», λέει ο Giroux στην ανάλυσή του.

Και περιγράφοντας την κατάντια της αμερικανικής κοινωνίας, τονίζει: «Μέσα σ’ αυτή την δυστοπική νεοφιλελεύθερη οικονομική τάξη, η γλώσσα των δικαιωμάτων έχει αλλάξει: οι πολίτες έχουν γίνει “καταναλωτές”, οι ασθενείς των νοσοκομείων έχουν γίνει “πελάτες”, η φτώχεια έχει ποινικοποιηθεί και η “ακραία φτώχεια” ορίζεται ως “παθολογική κατάσταση” μάλλον παρά ως αντανάκλαση της δομικής αδικίας του συστήματος…».

Στην ήπειρό μας, αντίστοιχα, η Ευρωπαϊκή Ένωση μετατρέπεται σε μια κόλαση για τους λαούς και η μόνη λύση απέναντι σε αυτό το δαιμονικό διευθυντήριο του ευρω-ολοκληρωτισμού είναι η Αλληλεγγύη των λαών και η ενωμένη δράση για την ανατροπή της πολιτικής του εξουσίας.

Η σημερινή ελληνική πραγματικότητα στον ζουρλομανδύα των ευρω-μνημονίων και της ερήμωσης της κοινωνικής και πνευματικής μας ζωής θυμίζει πολλές από τις αλληγορίες του «Angelus Novus». Η επίθεση που βιώνουμε από την ευρω-γερμανική ελίτ και τα διεθνή τοκογλυφικά κονσόρτσιουμ θα γίνει χειρότερη αν ολοκληρωθεί η οικοδόμηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης σε ένα ενιαίο υπερκράτος της Ε.Ε.

Οι δηλώσεις της αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Βιβιάν Ρέντιγνκ στις αρχές του έτους, αναφορικά με τις ευρωεκλογές της άνοιξης, εκφράζουν τα βαθύτερα σχέδιά τους: «Πρέπει να οικοδομήσουμε τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης με την Επιτροπή ως κυβέρνηση και δύο σώματα – το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μια Γερουσία των κρατών-μελών», είπε.

Ο φετινός Μάϊος θα είναι καμπή για τους Ευρωπαϊστές γιατί, όπως προβλέπεται, η προσέλευση στις κάλπες των Ευρωπαίων πολιτών θα μειωθεί αισθητά σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές, συν το ότι αναμένεται να εκφρασθεί, απ’ όσους ψηφίσουν, η ανερχόμενη αντίδραση κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αν και ο ετερογενής ευρωσκεπτικισμός δεν έχει καμμία δύναμη να επηρεάσει τις αποφάσεις μέσα στην Ε.Ε. όπως είναι δομημένη, η ευρω-ελίτ τον χρησιμοποιεί ως φόβητρο για να προβάλει τον εφιάλτη του εθνικισμού και ενός νέου παγκοσμίου πολέμου, εάν αποτύχει η ένωση.

Η προσπάθεια της Ρέντινγκ, του Μπαρόζο και των Επιτρόπων να τρομοκρατήσουν τους Ευρωπαίους πολίτες με ψευτοδιλήμματα είναι τουλάχιστον γελοία, την ώρα που τα ίδια τα όργανά τους παραδέχονται ότι πλέον μισός αιώνας είναι χαμένος για την Ευρώπη εξ αιτίας των ευρωενωσιακών πολιτικών.

Πράγματι, μια συγκλονιστική πρόβλεψη γίνεται από την ίδια την Κομισιόν στα περιεχόμενα της τελευταίας τριμηνιαίας έκθεσής της για την οικονομία της Ευρωζώνης. Τι λέει αυτή η δραματική ομολογία της πρωτοφανούς οπισθοδρόμησης στην οποία οδηγείται η γηραιά ήπειρος από το έκτρωμα της Ε.Ε.: σε δέκα χρόνια από σήμερα, το 2023, το επίπεδο ζωής στην Ευρωζώνη θα επιστρέψει στα επίπεδα της δεκαετίας του 1960! Δηλαδή μιλάμε για ένα κοινωνικό πισωγύρισμα πεντηκονταετίας και για μια πλήρη καταστροφή των κοινωνικών κατακτήσεων των ευρωπαϊκών λαών.

Αυτή είναι η ζοφερή πραγματικότητα στην σημερινή συγκυρία καθώς η Ε.Ε. οδηγεί στην συρρίκνωση της δημοκρατίας, την αποστέρηση των κοινωνικών κατακτήσεων, την εξαθλίωση και την μεγιστοποίηση της αδικίας και των κατασταλτικών μηχανισμών. Η υποτιθέμενη «ανάπτυξη» που υπόσχονται οι επικυρίαρχοι της Ευρώπης θα επιδεινώσει ακόμα περισσότερο την ζωή εκατομμυρίων πολιτών γιατί θα στηρίζεται στις πολιτικές της λιτότητας και της «άνεργης ανάπτυξης» (jobless growth), ένας νεολογισμός που φοριέται πολύ τελευταία στους κυρίαρχους κύκλους του Βερολίνου και των Βρυξελλών.

Οποιαδήποτε άνοδος των ευρωσκεπτικιστικών και εθνικιστικών κομμάτων από μόνη της δεν πρόκειται να αλλάξει τα μυαλά των Γερμανών, οι οποίοι ετοιμάζονται φέτος να γιορτάσουν την 1200^η επέτειο από τον θάνατο του Καρλομάγνου, το «όραμα» του οποίου για μια «ισχυρή ήπειρο» παραμένει η κινητήρια δύναμη της ηγεμονικής πολιτικής τους.

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα ανασφάλειας και δεδομένης της πανσπερμίας των αρνητικών γεγονότων που έρχονται καταιγιστικά, αν αργήσουμε να συνειδητοποιήσουμε αυτό που συμβαίνει, τότε μόνο συμφορές είναι σίγουρο ότι θα προκύψουν για όλους.

Η Ελλάδα, ειδικότερα, βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμονος, δεχόμενη άγρια επίθεση και αμφισβήτηση της εθνικής της οντότητας τόσο από δυτικούς «φίλους» όσο και από τους ανατολικούς γείτονες. Η μόνη διέξοδος είναι μέσα από την δύσβατη οδό της Επίγνωσης και του «Εμείς» να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας και να φτάσουμε δια της Νέμεσης στην εθνική και λαϊκή απελευθέρωση. Το 2014, ή θα είναι χρονιά ρήξης και σύγκρουσης με τον χρηματοπιστωτικό φασισμό, ή θα ολοκληρωθεί η υποταγή και η συντριβή!