Η Παλμύρα, μάνα, ...καίγεται!

Η Παλμύρα, μάνα, ...καίγεται!

Σε βίντεο που κυκλοφόρησαν οι τζιχαντιστές του ISIS, στις 4 Ιουλίου 2015, φαίνεται ότι επίκειται η εκτέλεση 25 Σύριων στρατιωτών στο αρχαίο θέατρο της Παλμύρας.

«Και από την μεγάλη πανελλήνια εκστρατεία, την περιλάλητη, την δοξασμένη

βγήκαμε εμείς καινούργιος κόσμος μέγας,

εμείς οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς,...

και οι εν Μηδία και οι εν Περσίδι...

και την κοινή ελληνική λαλιά ώς μέσα

στην Βακτριανή την πήγαμε,

ώς τους Ινδούς».

[Κ. Καβάφης, «Στα 200 π.Χ.»]

του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη*

Την ώρα που η Ελλάδα στραγγαλίζεται στην Ευρώπη από τους δυτικούς τραπεζίτες για να γονατίσει ώστε να παραδοθεί στην απόλυτη λεηλασία ο εθνικός μας πλούτος, την ίδια ώρα συντελείται μια άλλη τρομερή καταστροφή των πολιτιστικών ιχνών του Ελληνισμού στην ιστορία της Ανατολής.

Η κατάληψη της πόλης της αρχαίας Παλμύρας, που είχε καταφέρει να σωθεί τόσους αιώνες, από τα ανθρωπόμορφα τέρατα του Ισλαμικού Χαλιφάτου (ISIS) σόκαρε όλους τους αφυπνισμένους ανθρώπους του πλανήτη και ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για τις συστηματικές καταστροφές και λεηλασίες που συντελούνται στην Συρία από τους τζιχαντιστές.

Η UNESCO έχει χαρακτηρίσει την Παλμύρα Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, και σε ανακοίνωσή της κάλεσε την διεθνή κοινότητα να κάνει ό,τι μπορεί για να την διαφυλάξει. Υπήρξαν κάποιες θετικές αντιδράσεις στο εξωτερικό, αλλά στην Ελλάδα ...άκρα του τάφου σιωπή, την ώρα που χάνονται πολύτιμα για την ιστορία μας χνάρια. Καταστρέφονται οι Παρθενώνες της ερήμου, βανδαλίζονται αρχαία ελληνιστικά θέατρα, γκρεμίζονται ατέλειωτες κορινθιακές κιονοστοιχίες, αλλά αυτό δεν θεωρείται ζήτημα εθνικού ενδιαφέροντος για το πολιτικό και πνευματικό μας κατεστημένο.

Από το 300 προ Χριστού μέχρι τις αρχές της βυζαντινής εποχής διήρκεσε η παρουσία του ελληνικού πολιτισμού στην περιοχή όπου οι μεγάλες πόλεις μίλαγαν 10 αιώνες ελληνικά.

Το τεράστιο μέγεθος των ελληνικών θεάτρων της Ανατολής αποδεικνύει έμπρακτα πόσες χιλιάδες άνθρωποι κατανοούσαν την ελληνική γλώσσα.

Η Αντιόχεια της Συρίας ήταν το «Παρίσι» της Μέσης Ανατολής, η Δαμασκός και η Αλεξάνδρεια συνέχιζαν να μιλούν ελληνικά και μετά την αραβική κατάκτηση (750 μ.Χ.). Η Συρία ήταν η «ΑΛΛΗ ΕΛΛΑΔΑ» του Βασιλείου των Σελευκιδών, η «ΜΙΚΡΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», σύμφωνα με τον Στράβωνα, με 50 ελληνικές πόλεις που έφεραν ελληνικά ονόματα όπως Αμφίπολη, Αντιόχεια, Σελεύκεια, Βέροια, Έδεσσα κλπ.

Η UNESCO καταγράφει και θρηνεί τις καταστροφές των μνημείων αυτών που δεν θα ξαναδούμε ποτέ πια, πολύτιμες για την ιστορία μας μνήμες που άφησαν εκεί οι Μακεδόνες και οι άλλοι Έλληνες.

Η εκστρατεία του Αλεξάνδρου στην Ασία έμεινε στην ιστορία γιατί άλλαξε την πολιτισμική ταυτότητα του κόσμου. Ο Αλέξανδρος ίδρυσε 70 Αλεξάνδρειες, όπως λέει ο Πλούταρχος, οι Πτολεμαίοι κι ο Σέλευκος άλλες 200 πόλεις.

Ο δεύτερος μεγάλος πυρήνας ελληνικού πολιτισμού μετά την Συρία ήταν η Βακτριανή, η οποία ονομαζόταν σε κάποια περίοδο «ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ». Έμειναν θαυμαστά στην μνήμη τα Ελληνο-Βακτριανά βασίλεια με 40 βασιλείς συνολικά.

Στην περίφημη πόλη της περιοχής, την Άϊ Χανούμ, όπου παιζόταν ο Μένανδρος, σήμερα, μετά την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν, η εικόνα είναι τραγική από τις λεηλασίες.

Στην Απάμεια, μπήκαν μέσα τα τανκς και έριξαν τις κολώνες.

Ένας ναός της Ήρας στην Λιβύη, ο πιο καλά διατηρημένος στην Αφρική, έχει ισοπεδωθεί.

Η ιστορική παρουσία του Ελληνισμού σε ένα τεράστιο τόξο της Ανατολής, από το Αφγανιστάν έως την Λιβύη, όπου τα ίχνη του ήταν ζωντανά, βιάζεται ή παραχαράσσεται από τα τανκς και τους βομβαρδισμούς.

Οι σκοτεινοί εγκέφαλοι πίσω από όσα συμβαίνουν έχουν πλέον αποκαλυφθεί. Εκθέσεις δυτικών think-tank που διέρρευσαν αποκαλύπτουν ότι τα αμερικανικά κέντρα επιχειρήσεων στην Νότια Τουρκία είναι αυτά που κατευθύνουν τον στρατό του Ισλαμικού Χαλιφάτου (ISIS).

Σε εκατό χιλιάδες ισλαμιστές-εισβολείς απ’ όλο τον πλανήτη επέτρεψαν οι Τούρκοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ να περάσουν από το έδαφός τους στην συριακή επικράτεια για να ολοκληρώσουν το καταστροφικό τους έργο. Το παρελθόν μάς λέει ότι δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό.

Οι Ρωμαίοι υπήρξαν οι πρώτοι και χειρότεροι συλητές και άρπαγες ελληνικών μνημείων και έργων τέχνης –κυρίως γλυπτών και πινάκων ζωγραφικής. Όπως περιγράφει ο ιστορικός Κυριάκος Σιμόπουλος στο βιβλίο του «Ξενοκρατία, Μισελληνισμός και Υποτέλεια» (Αθήνα 1990), το 211 π.Χ., μετά την άλωση των Συρακουσών, ο ύπατος Μαρκέλλος μετέφερε στη Ρώμη τα καλλιτεχνήματα της ελληνικής πόλης για να τα επιδείξει στο άξεστο πλήθος, που πρώτη φορά αντίκρυζε έργα τέχνης, όπως παρατηρεί ο φιλορωμαίος Πλούταρχος. «Επιστρέφοντας στη Ρώμη απέσπασε τα περισσότερα και καλύτερα –“τα πλείστα και κάλλιστα”- έργα τέχνης για να κοσμήσει τον θρίαμβό του και την πόλη. Ώς τότε ήταν ολότελα άγνωστα αυτά τα αριστουργήματα στους Ρωμαίους, που άλλωστε δεν έδειχναν καμμιά ευχαρίστηση στο ωραίο». Κατάμεστη η πόλη «από όπλα βαρβαρικά και ματωμένα λάφυρα και στεφανωμένη με μνημεία θριάμβου και πολεμικά τρόπαια, έδειχνε όψη άγρια και τρομερή».

Ακολουθεί η τραγωδία των λεηλασιών στην Ελλάδα. Το 194 π.Χ., μετά την εισβολή στη Μακεδονία και την ήττα του Φιλίππου Ε’, ο Τίτος Φλαμινίνος φόρτωσε σε καράβια τα καλλιτεχνήματα, γλυπτά κυρίως χάλκινα και μαρμαρένια, που ξεσήκωσε από τις ελληνικές πόλεις για να κοσμήσει τον θρίαμβό του στη Ρώμη.

Η δήωση της Μακεδονίας θα ολοκληρωθεί το 168 π.Χ. από τον Αιμίλιο Παύλο, τον νικητή της Πύδνας. Η επίδειξη της λείας, γράφει ο Πλούταρχος, κράτησε τρεις ολόκληρες μέρες. Από το πρωί ώς το βράδυ περνούσαν εκατοντάδες άμαξες με τα λάφυρα μπροστά από εξέδρες, όπου οι Ρωμαίοι, λαμπροφορεμένοι και καταστόλιστοι – «καθαραίς εσθήσι και κεκοσμημένοι» - παρακολουθούσαν την πομπή. Την πρώτη μέρα πέρασαν 250 άμαξες φορτωμένες μόνο με ανδριάντες, κολοσσούς και ζωγραφικούς πίνακες. Πολλά από αυτά τα καλλιτεχνήματα, τα περισσότερα ίσως, θα είχαν ακρωτηριασθεί από τις αλληλοδιάδοχες φορτώσεις, μεταφορτώσεις και μεταφορές σε κακοτράχαλους δρόμους, βουνίσια περάσματα και καράβια.

Τρεις χιλιάδες στρατιώτες πέρασαν κρατώντας ανά τέσσερις ασημένια δοχεία γεμάτα νομίσματα αξίας 750 τριταλάντων κι άλλοι με κρατήρες και φιάλες, «όλα εξαίσια για το μέγεθος και το πάχος και τις θαυμαστές εγχάρακτες ή ανάγλυφες διακοσμήσεις».

Αλλά η συγκλονιστικότερη λεηλασία θα γίνει δύο χρόνια αργότερα, το 146 π.Χ., μετά την καταστροφή της Κορίνθου από τον στρατηγό Μόμμιο.

Ο Στράβων, συνεχίζει ο Σιμόπουλος, δύο περίπου αιώνες μετά την άλωση της Κορίνθου, γράφει ότι τα περισσότερα και καλύτερα καλλιτεχνήματα – «τα πλείστα και άριστα» - που έχουν εναποτεθεί στους ναούς της Ρώμης προέρχονται από την Κόρινθο.

Τη λεηλασία ακολούθησε η φάση της κερδοσκοπίας. Η μεγάλη ζήτηση ελληνικών έργων τέχνης άνοιξε το δρόμο στους συλητές, τους αρχαιοθήρες και τους αρχαιοκάπηλους.

Οι ισχυροί της ημέρας, στρατοκράτες και άλλοι μεγιστάνες, δεν δίσταζαν μπροστά σε κανένα έγκλημα για να οικειοποιηθούν συλλογές ελληνικών έργων τέχνης.

Στον αιώνα του Κικέρωνα η Ρώμη – δημόσιοι χώροι και ιδιωτικές κατοικίες – είχε διακοσμηθεί αποκλειστικά με ελληνικά έργα τέχνης, πολεμικά λάφυρα ή προϊόντα διαρπαγής και κερδοσκοπίας. Όπως παραδέχεται ο Κικέρων, «εδώ και πολύν καιρό, μπροστά στα μάτια μας και χωρίς καμμιά αντίδραση, οι θησαυροί όλων των λαών γίνονται λεία μιας μικρής ομάδας ατόμων... (...) Οι θησαυροί της Αθήνας, της Περγάμου, της Κυζίκου, της Μιλήτου, της Χίου, της Σάμου, ολόκληρης της Ασίας, της Αχαΐας, της Ελλάδας, της Σικελίας είναι κλεισμένοι σε ένα μικρό αριθμό επαύλεων».

Ο Κικέρων ομολογεί ότι όλα τα καλλιτεχνήματα που στόλιζαν τη Ρώμη και τα άλλα αστικά κέντρα της Ιταλίας είναι λεία πολέμου, αφαιρέθηκαν από τις ελληνικές πόλεις. Πιστεύει μήπως ότι πρέπει να επιστραφούν αυτοί οι θησαυροί στη γενέτειρά τους; Τέτοια σκέψη θα ήταν αδιανόητη για έναν ηγετικό εκπρόσωπο του ρωμαϊκού ιμπεριαλισμού, όπως είναι και σήμερα για τους εκπροσώπους του γερμανικού imperium, που αρνούνται να καταβάλουν τις κατοχικές αποζημιώσεις και να επιστρέψουν τα κλεμμένα. Η ιστορία επαναλαμβάνεται με την προσάρτηση της Ελλάδας στο τότε imperium και την πλήρη υποδούλωσή της, όταν γενικεύεται η αρπαγή καλλιτεχνημάτων από τις ελληνικές πόλεις. Σαρώνονται τα πάντα.

Σ’ αυτές τις πρακτικές, ανέξοδες, εύκολες, πανούργες αλλά και ελεεινές μεθόδους διακρίθηκαν οι Αθηναίοι συνεργάτες των κατακτητών.

«Η απογύμνωση των ελληνικών πόλεων από τον καλλιτεχνικό τους πλούτο δεν γινόταν μόνο κατά τη διάρκεια των κατακτητικών πολέμων της Ρώμης. Οι ελληνικοί πληθυσμοί καταδυναστεύονταν εξίσου και κατά την ειρηνική περίοδο. Η εκμετάλλευση και η εξουθενωτική φορολογία που συνεπαγόταν η ρωμαϊκή κατάκτηση οδηγούσαν σε οικονομική εξαθλίωση. Και, όπως γράφει ο Πλούταρχος, οι καταχρεωμένες πόλεις αναγκάζονταν να εκποιήσουν τα αγάλματα και αναθήματα των ιερών. Οι πολίτες πάλι έφταναν σε τέτοια δυστυχία και απόγνωση, σε τέτοιον ηθικό ξεπεσμό, που αρχικά, για να αποφύγουν τα βασανιστήρια, έδιναν στους Ρωμαίους φοροεισπράκτορες και τους δανειστές τα τιμαλφή τους και τα έργα τέχνης που στόλιζαν τις κατοικίες τους και ύστερα πουλούσαν τα παιδιά τους πριν εκδουλωθούν οι ίδιοι». [Κυριάκος Σιμόπουλος, «Ξενοκρατία, Μισελληνισμός και Υποτέλεια», Αθήνα 1990]

Η ιστορία επαναλαμβάνεται και σήμερα και, όπως φαίνεται, πάλι «εξ εσπερίας» υφαίνεται το κακό, αλλά η πολιτική μας ηγεσία λίγα φαίνεται να έχει διδαχθεί. Μέσα στο συγκεκριμένο διεθνές πλαίσιο δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για ψευδαισθήσεις, για αγκαλιές με τον Τούρκο ΥΠΕΞ Τσαβούσογλου και χορευτικά του τύπου ...«We are the world, we bomb you all»!

Είναι ώρα να τελειώνουμε με το διαχρονικό σύνδρομο του γραικυλισμού και της ξενοδουλίας και να δώσουμε την κατάλληλη δυναμική απάντηση στις δυτικές δυνάμεις για τα εγκλήματά τους εις βάρος μας.

*Δημοσιεύθηκε στο Hellenic Nexus τ.97, Ιούνιος 2015