Το “Σύνδρομο Sputnik” στον ανταγωνισμό των υπερδυνάμεων

Το “Σύνδρομο Sputnik” στον ανταγωνισμό των υπερδυνάμεων

του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη

“Υπάρχουν δεκαετίες που τίποτα δεν συμβαίνει, και εβδομάδες που συμβαίνουν όσα σε δεκαετίες”
[Β. Ι. Λένιν]

Η 12η Απριλίου είναι ταυτισμένη με μια από τις πιο ένδοξες σελίδες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ο Ρώσσος Γιούρι Γκαγκάριν, σμήναρχος της Σοβιετικής Πολεμικής Αεροπορίας, πραγματοποίησε την πρώτη έξοδο του Ανθρώπου στο Διάστημα και έγινε ο πρώτος κοσμοναύτης του πλανήτη.
Λίγο περισσότερο από εξήντα χρόνια πριν από την ομιλία του Βλαδίμηρου Πούτιν και την εξαγγελία των υπερ-υπερηχητικών όπλων του είχε αρχίσει η Εποχή του Διαστήματος σε ένα περιστατικό που συντάραξε την Δύση και απείλησε να μεταβάλει την παγκόσμια ισορροπία ισχύος.
Είναι μια ιστορία ίντριγκας, πολιτικής, διπλωματίας και τεχνολογίας που αφορά το πρώτο ανθρώπινης κατασκευής αντικείμενο, το οποίο τέθηκε σε τροχιά γύρω από την Γη, τον Sputnik I της Σοβιετικής Ένωσης.
Το φθινόπωρο του 1957, όλος ο πλανήτης άκουγε με ανοικτό το στόμα την είδηση που μετέδιδε το σοβιετικό ειδησεογραφικό πρακτορείο TASS: μια χώρα, που μόλις είχε θρηνήσει πάνω από 30 εκατομ. θύματα στον πόλεμο και με τις μεγαλύτερες πόλεις και κωμοπόλεις της κατεστραμμένες, έκανε το μεγάλο βήμα στο Διάστημα.
Η εκτόξευση προκάλεσε έναν συγκλονισμό σε ολόκληρο τον κόσμο. Για το ευρύ κοινό και για τις κυβερνήσεις ήταν κάτι περισσότερο από έκπληξη, ήταν ένα σοκ.
Όταν ένας ραδιοσταθμός λήψης RCA (της αμερικανικής εταιρείας ηλεκτρονικών Radio Corporation of America) “έπιασε” το σήμα του Sputnik, αυτό μεταδόθηκε σε ολόκληρες τις ΗΠΑ και μετά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν από καιρό για το Ρωσσικό Δορυφορικό πρόγραμμα, αλλά εξεπλάγησαν από τον χρόνο εκτόξευσης και το μέγεθος του δορυφόρου. Ακόμα και σε επίπεδο ειδικών, η στρατιωτική χρήση του διαστήματος τότε ήταν ελάχιστα κατανοητή, αλλά είχαν την επίγνωση ότι αν μπορούσε να σταθεί ένας δορυφόρος, τότε το επόμενο βήμα θα ήταν ένας πύραυλος με πυρηνική κεφαλή...
Οι Αμερικανοί αναστατώθηκαν από την τεχνολογική πρόοδο των Σοβιετικών, οι οποίοι είχαν εξελίξει την τεχνολογία των γερμανικών πυραύλων V-2, δημιουργώντας μεγάλους πυραύλους, θέτοντας αντιστοίχως σε τροχιά δορυφόρους με μεγάλο βάρος.
Τις επόμενες ημέρες, οι μεγάλες εφημερίδες των Ηνωμένων Πολιτειών κυκλοφορούσαν με πρωτοσέλιδα του στυλ “Η μεγαλύτερη νίκη των Σοβιέτ” κ.ο.κ. Ο τύπος έκανε λόγο για την αρχή της εποχής του Διαστήματος, στην οποία αναμφισβήτητα η Ρωσσία είχε κάνει το πρώτο βήμα.
Μετά την έκπληξη από τον Sputnik I, ακολούθησε στα τέλη του έτους (3 Δεκεμβρίου 1957) η εκτόξευση του Sputnik ΙΙ με επιβάτη την διάσημη σκυλίτσα Λάϊκα.
Απέναντι στους ρωσσικούς δορυφόρους Sputnik I, με βάρος 83 κιλά, και Sputnik II, που ζύγιζε 508 κιλά, οι ΗΠΑ είχαν να αντιπαραθέσουν, ασθμαίνοντας, τους Vanguard βάρους 1,5 και 14,1 μόλις κιλών. Ήταν μια μεγάλη ανισότητα στο μέγεθος υπέρ των Ρώσσων, την ώρα που το βάρος μιας κεφαλής βόμβας υδρογόνου την εποχή εκείνη ήταν γύρω στα 450 κιλά.

Ο Τσε συνομιλεί με τον σοβιετικό κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν στη Μόσχα. 

Το κίνητρο για την πρωτοπορία της ρωσσικής πυραυλικής τεχνολογίας ήταν το γεγονός ότι η ΕΣΣΔ είχε στην κατοχή της την υδρογονοβόμβα και χρειαζόταν τον τρόπο για να την μεταφέρει σε μεγάλες αποστάσεις. Οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ είχαν την δυνατότητα, όπως και σήμερα, να περικυκλώνουν την Ρωσσία με στρατιωτικές βάσεις από τις οποίες μπορούσαν να απειλούν όλες τις ρωσσικές πόλεις. Παράλληλα, διέθεταν τότε τα αμερικανικά βομβαρδιστικά Β-52, με τα οποία μπορούσαν να πλήξουν οπουδήποτε τον αντίπαλο. Οι αμερικανικές πόλεις, όμως, ήταν εκτός ακτίνας δράσης των σοβιετικών βομβαρδιστικών, γι' αυτό οι Ρώσσοι ανέπτυξαν τους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους, με βάση την έρευνα του Σεργκέϊ Κορολιόφ, που ήταν υπεύθυνος του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος στο ζενίθ του Ψυχρού Πολέμου.
Ο Κορολιόφ βάδιζε στα επιστημονικά χνάρια του μεγάλου Κ.Ε. Τσιολκόφσκυ, του θεωρούμενου ως “πατέρα της αστροναυτικής”, ο οποίος είχε προτείνει διάφορα σχέδια σύνθετων και πολυώροφων πυραύλων που θα μπορούσαν να φθάσουν σε μεγάλα ύψη. Ο ίδιος είχε προβλέψει από το 1935, λίγο πριν τον θάνατό του, ότι “ο πρώτος άνθρωπος που θα νικήσει την βαρύτητα” θα είναι Ρώσσος πολίτης.
Ο εφιάλτης αυτός, που έγινε αργότερα πραγματικότητα, στοίχειωνε τους Αμερικανούς και ανάγκασε τον πρόεδρο Αϊζενχάουερ, υπό την πίεση του Τύπου και του Κογκρέσσου, να ενεργοποιήσει, στις 21 Νοεμβρίου 1957, την Προεδρική Επιστημονική Συμβουλευτική (PSAC: President's Scientific Advisory Committee).
Η ιστορία που ξεκίνησε πριν από 60 και πλέον χρόνια στην αιχμηρή κόψη του ανταγωνισμού των δύο υπερδυνάμεων, ήταν και ιστορία δύο ανδρών -εκ των οποίων ο ένας δεν γνώριζε την ύπαρξη του άλλου. Λόγω των V-2 έγινε εφικτή η κατασκευή του Sputnik και αυτή ήταν η σπίθα που πυροδότησε τον ανταγωνισμό μεταξύ του Γερμανού Φον Μπράουν, που δούλευε πλέον για τη NASA, και του Ρώσσου αντιπάλου του και προκάλεσε τον αγώνα δρόμου για το Διάστημα. Ένας ανταγωνιστής για τον οποίον ο Φον Μπράουν δεν γνώριζε τίποτα, γιατί η ταυτότητά του ήταν επτασφράγιστο μυστικό εκείνη την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Ακόμα και στα υψηλότερα κλιμάκια του Κρεμλίνου, ο άνθρωπος αυτός ήταν γνωστός ως ο Μέγας Σχεδιαστής, το όνομά του, όμως, ήταν Σεργκέϊ Κορολιόφ, ο “πατέρας” του Sputnik.

Ο κοσμοναύτης και "Ήρωας" της Σοβιετικής Ένωσης Γιούρι Γκαγκάριν (αριστερά) και ο Ρώσσος επιστήμονας και "πατέρας" του Sputnik, Σεργκέϊ Κορολιόφ (δεξιά), του οποίου το όνομα ήταν επτασφράγιστο μυστικό ακόμα και στα υψηλότερα κλιμάκια του Κρεμλίνου.

Λίγους μήνες μετά, τον Ιανουάριο του 1958, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ ίδρυσε την Υπηρεσία Προωθημένων Ερευνητικών Σχεδίων, γνωστή ως ARPA (Advanced Research Projects Agency), πρόδρομο της γνωστότερης DARPA. Όλο το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα των ΗΠΑ στήριξε μ' ενθουσιασμό το σχέδιο της ARPA, που είχε στην διάθεσή της έναν τεράστιο προϋπολογισμό, με τα τότε δεδομένα.
Η Αμερική ήταν καθηλωμένη στο έδαφος και τα ρωσσικά Sputnik ήταν ψηλά στον ουρανό. Πολλοί ήταν ανήσυχοι στην αμερικανική κυβέρνηση και κάτι έπρεπε να γίνει άμεσα, πριν οι Ρώσσοι εμπέδωναν αμετάκλητα το στρατιωτικό τους προβάδισμα. Έτσι ξεκίνησε ο αγώνας δρόμου για την στρατιωτικοποίηση του διαστήματος, που σήμερα έχει φθάσει σε μια επικίνδυνη κορύφωση.