Έρχεται η κατάρρευση της εγκληματικής Σαουδαραβικής Ελίτ;

Έρχεται η κατάρρευση της εγκληματικής Σαουδαραβικής Ελίτ;

Η Σαουδαραβική ελίτ εγκαταλείπει την χώρα φοβούμενη δυσμενείς πολιτικές εξελίξεις στο άμεσο μέλλον

Η ελίτ της Σαουδικής Αραβίας συμπεριφέρεται για χρόνια σαν μια σοφιστικέ εγκληματική οικογένεια. Όμως, όλα δείχνουν ότι έρχεται η ώρα της πληρωμής για τους σαουδάραβες «βασιλικούς» νονούς. Καλό είναι να προετοιμαζόμαστε για την κατάρρευση του βασιλείου των Σαούντ και του πάταγου που θα κάνει οσονούπω.

Για μισό αιώνα, το βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας υπήρξε ζωτικό τμήμα της αμερικανικής πολιτικής στην Μέση Ανατολή. Έναντι μιας σίγουρης ποσότητας πετρελαίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες εγγυώντο την ασφάλεια του καθεστώτος. Παραβλέποντας τις αυταρχικές πρακτικές του Ριάντ και την εξαγωγή του ουαχχαμπίτικου εξτρεμισμού, η Ουάσιγκτον αποκαλεί πεισματικά τους συμμάχους της σαουδάραβες μονάρχες, «μεταρρυθμιστές».

Είναι τόσο στενή η εμπιστοσύνη, που οι Αμερικανοί λεηλατούν τα σαουδαραβικά πετροδολλάρια από το ειδικό «αντιτρομοκρατικό» ταμείο χωρίς δεύτερη σκέψη.

Όταν ο πρόεδρος Ομπάμα εξουσιοδότησε κρυφά τις μυστικές υπηρεσίες να εξοπλίσουν τους «αντάρτες» στην Συρία το 2013, η CIA γνώριζε ότι θα έβρισκε στους Σαούντ έναν πρόθυμο συνεργάτη για να χρηματοδοτήσει την παράνομη επιχείρηση. Ήταν ο ίδιος συνεταίρος στον οποίο η CIA ακουμπούσε για δεκαετίες σε όλες τις μαύρες επιχειρήσεις της.

Στην πραγματικότητα, η Σαουδική Αραβία δεν είναι καν ένα κράτος. Μπορείς να το ορίσεις με δύο τρόπους: είτε σαν μια πολιτική επιχείρηση με ένα έξυπνο αλλά ασταθές, τελικά, επιχειρηματικό μοντέλο, ή καλύτερα σαν μια οντότητα τόσο διεφθαρμένη που θυμίζει μια οριζόντια και κάθετα οργανωμένη μαφία.

Όπως πάντως και να την ορίσεις, δεν έχει ούτε παρελθόν, ούτε μέλλον. Εδώ και καιρό, άλλωστε, έχουν αρχίσει οι διορατικοί Αμερικανοί αναλυτές να μιλούν για την επόμενη ημέρα μετά την κατάρρευση του σαουδαραβικού μορφώματος.

Σε πρόσφατες συζητήσεις με στρατιωτικό και κυβερνητικό προσωπικό των ΗΠΑ, ξαφνιαστήκαμε με το πόσο... αιφνιδιασμένοι έδειχναν με αυτή την προοπτική. Κι όμως, θάπρεπε να λαμβάνουν σοβαρά υπ’ όψιν τα παρακάτω δεδομένα:

Κατ’ αρχάς, ο Σαουδάραβας βασιλιάς είναι ο CEO της εγκληματικής οικογενειακής επιχείρησης που πουλάει πετρέλαιο με αντίτιμο την πολιτική της νομιμοποίηση. Αυτό επιτυγχάνεται με δύο τρόπους: άμεσες πληρωμές σε χρήμα ή παραχώρηση εμπορικών δικαιωμάτων για τους συνεχώς αυξανόμενους βλαστούς της οικογένειας (πρίγκηπες κ.ά.) και ένα ελάχιστο από δημόσια αγαθά και ευκαιρίες εργασίας για το «πόπολο». Το καταναγκαστικό «μαστίγιο» επιβάλλεται από βάρβαρες εσωτερικές υπηρεσίες ασφαλείας εξοπλισμένες πλουσιοπάροχα από αμερικανικό υλικό.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες πόνταραν για χρόνια σ’ αυτή την εξαγορασμένη φιλία του Οίκου των Σαούντ με πακτωλούς δολλαρίων.

Όμως, υπολογίζοντας ακόμα και τις σημερινές χαμηλές τιμές του πετρελαίου όπως και τις μεγάλες πολεμικές δαπάνες για τις τυχοδιωκτικές περιπέτειες στην Υεμένη και αλλού, το Ριάντ αρχίζει να ξεμένει από κεφάλαια.

Ακόμα και η εκτεταμένη παραγωγή πετρελαίου, με τόσο χαμηλές τιμές –έως την ανακοίνωση του «παγώματος» μαζί με την Ρωσσία, στις 16 Φεβρουαρίου- ίσως αντανακλούν μια επείγουσα ανάγκη για έσοδα καθώς και άλλα στρατηγικά καθήκοντα.

Οι πρόσφατες συζητήσεις για πώληση μετοχών της Aramco, που είναι ιδιοκτησία της βασιλικής οικογένειας, προδίδουν ανάγκη για σκληρό συνάλλαγμα.

Μια πολιτική αγορά, όμως, λειτουργεί σύμφωνα με τον νόμο της αγοράς και της ζήτησης. Επομένως, τι θα συμβεί αν η εξασφάλιση της σαουδαραβικής νομιμοφροσύνης γίνει πολύ ακριβή; Αυτό ακριβώς έχει αρχίσει να συμβαίνει. Ο νέος βασιλιάς Salman bin Abdulaziz Al Saud, έπρεπε να ξοδέψει πλουσιοπάροχα για να εξασφαλίσει την υποταγή των προυχόντων που ήταν προσδεδεμένοι στον πρώην βασιλιά Αμπντουλλάχ.

Γι’ αυτό τον λόγο, ο προσφάτως ενθρονισθείς μονάρχης του σαουδικού «πετρελαϊστάν», Salman, που διαδέχθηκε στον θρόνο τον θανόντα αδελφό του βασιλιά Αμπντουλλάχ, παρείχε δισεκατομμύρια δολλαρίων στους υπηκόους του μέσα σε μια εξωφρενική τελετή για την ενθρόνισή του.

Η μαζική ελεημοσύνη υπολογίζεται σε περισσότερο από 32 δισεκατομ. δολλάρια και περιλαμβάνει: τον βασικό μισθό δύο μηνών για όλους τους κρατικούς υπαλλήλους, στρατιωτικούς, φοιτητές και συνταξιούχους, όπως και γενναίες παροχές στους διάφορους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αθλητικούς και πολιτιστικούς συλλόγους.

Ας δούμε, όμως, τι συνέβη σε δύο άλλες χώρες που τις χτύπησε αυτού του είδους ο πληθωρισμός.

Στο Νότιο Σουδάν, μια άπληστη ελίτ όχι μόνο μετέτρεψε τα χρήματα από το πετρέλαιο της νέας αυτής χώρας σε ιδιωτικά έσοδα, αλλά διατήρησε τα τεράστια προνόμιά της όταν τελείωσαν τα χρήματα, πυροδοτώντας την δημιουργία χάους. Η κυβέρνηση της Σομαλίας απολαμβάνει γενναιόδωρη χρηματική υποστήριξη, αλλά έχει να κάνει με μια πολύ ανταγωνιστική πολιτική αγορά όπου βρίθουν και άλλοι υποψήφιοι με δικές τους ατζέντες ως προς θέματα ιδεολογικά, ασφαλείας ή και εγκληματικότητας.

Μπορεί τέτοιες συγκρίσεις να μην αρέσουν στους Σαουδάραβες ηγέτες αλλά, εάν συνεχίσει να αυξάνεται το «καπάρο» της ανοχής στις εγκληματικές τους δραστηριότητες από τις ΗΠΑ, ο Οίκος των Σαούντ μπορεί να χαρακτηρισθεί πολιτικά αφερέγγυος για την Ουάσιγκτον.

Η σαουδαραβική μοναρχία εξακολουθεί να συμπεριφέρεται σαν μια πολιτική μαφία, την ώρα που οι αραβικοί πληθυσμοί παντού ζητούν επίμονα κυβερνητική αλλαγή και υπεύθυνη διαχείριση.

Έχοντας οι πολιτικές και επιχειρηματικές ελίτ της χώρας διαπλεχθεί σε ένα δίκτυο που μονοπωλεί τους πόρους της, ανυπολόγιστες ποσότητες χρήματος διαφεύγουν σε ιδιωτικές επενδύσεις και σπάταλες αγορές στο εξωτερικό.

Η Σαουδική Αραβία μπορεί μόνο να συγκριθεί με τις κλεπτοκρατίες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ουκρανία.

Όμως, οι Σαουδάραβες όλο και περισσότερο έχουν αρχίσει να βλέπουν τον εαυτό τους ως πολίτες και όχι υπηκόους. Σε πολλές, διαφορετικές μεταξύ τους, χώρες όπως η Νιγηρία, η Βραζιλία, η Μολδαβία και η Μαλαισία αμφισβητούν τις εγκληματικές κυβερνητικές συμπεριφορές και την ατιμωρησία των κρατικών αξιωματούχων, συχνά βίαια κι ο πληθυσμός βγαίνει στους δρόμους για να διαδηλώσει εναντίον τους. Αλλού, οι ίδιες αδικίες βοήθησαν στην εξάπλωση των τζιχαντιστών ή των εγκληματικών συμμοριών.

Για την ώρα, είναι κυρίως η Σιϊτική μειονότητα της χώρας που απαιτεί πολιτικά δικαιώματα. Αλλά και οι Σουννίτες που πλειοψηφούν και έχουν καλύτερη εκπαίδευση, με μεγάλη προβολή στον έξω κόσμο, δεν φαίνεται να μένουν σιωπηλοί για πολύ. Επιπλέον, είναι και οι μετανάστες εργάτες.

Οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι, όπως και οι αντίστοιχοί τους στις υπόλοιπες χώρες του Κόλπου, συνεχίζουν να εισάγουν χιλιάδες φθηνά εργατικά χέρια, αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Όμως, οι ντόπιοι πληθυσμοί είναι έτοιμοι να εκραγούν εξ αιτίας αυτής της δημογραφικής τους περιθωριοποίησης από τους ξένους που θα διεκδικήσουν εκ των πραγμάτων ίσα δικαιώματα.

Επί δεκαετίες, το Ριάντ κατάφερνε να εκτονώνει τις εσωτερικές πιέσεις, «εξάγοντας» τους δικούς του σχισματικούς και διαφωνούντες, όπως ο Μπιν Λάντεν, υποκινώντας τον εξτρεμισμό σε όλο τον υπόλοιπο μουσουλμανικό κόσμο. Όμως, αυτή η στρατηγική μπορεί να γίνει μπούμερανγκ.

Η κριτική του Μπιν Λάντεν για την σαουδαραβική διαφθορά υιοθετήθηκε και από άλλους μουσουλμάνους, και είχε αντίκτυπο μεταξύ των εκατομμυρίων των Αράβων. Ο δε βασιλιάς Salman, ογδοντάχρονος ήδη, δεν διαθέτει την σβελτάδα του ετεροθαλούς αδελφού του Αμπντουλλάχ. Έχει χρησιμοποιήσει ήδη τα χειρότερα μέσα της αυταρχικής του «εργαλειοθήκης», όπως εκτελέσεις αντιφρονούντων, επεμβάσεις σε γειτονικές χώρες και πυροδότηση διχαστικών συγκρούσεων για αποδυνάμωση των αιτημάτων των Σιϊτών της Σαουδικής Αραβίας και καλλιέργεια εθνικιστικού πυρετού.

Όλα αυτά έχουν βαριές συνέπειες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να «πιάνονται στον ύπνο» καθώς σταθερές χώρες διαλύονται. Υπάρχουν λίγοι δρόμοι που μπορούν να ακολουθήσουν οι εξελίξεις, αφού ο εύθραυστος έλεγχος του Salman στα πράγματα αρχίζει να καταρρέει.

Ο ένας είναι εσωτερικές δυναστικές διαμάχες, με το κόστος της υποταγής να ξεπερνά κατά πολύ την δυνατότητα οποιουδήποτε ενδιαφερόμενου να πληρώσει σε μετρητά.

Ο άλλος είναι εξωτερικός πόλεμος (π.χ. επέμβαση στην Συρία). Με την Σαουδική Αραβία και το Ιράν να είναι αντιμέτωπες ήδη σε πολέμους δια αντιπροσώπων (proxy) στην Υεμένη και την Συρία, η κλιμάκωση είναι πολύ εύκολο να γίνει τις επόμενες εβδομάδες σε όλη την περιοχή.

Τα κέντρα αποφάσεων στις ΗΠΑ όλο και περισσότερο νοιώθουν αυτές τις επικίνδυνες εκδοχές ενώ πιέζουν για τοπικές λύσεις στα τοπικά προβλήματα.

Το τρίτο σενάριο είναι η εσωτερική επανάσταση, είτε στα ίχνη της «Αραβικής Άνοιξης» είτε σαν εξέγερση τζιχαντιστών. Και για τις δύο συνταγές προϋπήρξαν άφθονα επεισόδια στις άλλες χώρες της περιοχής της Μέσης Ανατολής τα προηγούμενα χρόνια.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να δείχνουν ότι έχουν πιαστεί εξ απήνης από τις εξελίξεις ενώ θα έπρεπε, τουλάχιστον και άμεσα, να πραγματοποιήσουν κάποιες ακριβείς ασκήσεις προγραμματισμού προκειμένου να δοκιμάσουν διάφορα σενάρια και πιθανές ενέργειες με στόχο την μείωση της εξάρτησης και του κινδύνου. Και, πάνω απ’ όλα, να εγκαταλείψουν τον αυτόματο πιλότο που οδηγεί την αμερικανική πολιτική για χρόνια στα σημερινά καταστροφικά αποτελέσματα.

[Πηγή: των Sarah Chayes και Alex de Waal, The Atlantic, 18/02/2016, http://www.theatlantic.com/international/archive/2016/02/saudi-arabia-collapse/463212/]

Δημοσιεύθηκε στο Hellenic Nexus τ.105, Μάρτιος 2016