Μπορεί να γίνει η Αμερική πιο ανθρώπινη και δίκαιη;

Μπορεί να γίνει η Αμερική πιο ανθρώπινη και δίκαιη;

του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη*

Στο γραφείο της δυτικής πτέρυγας το Λευκού Οίκου, τα ρολόγια μετρούν αντίστροφα τον αριθμό των ημερών και των ωρών πριν το τέλος της ιδιαίτερης, πράγματι, προεδρίας του Μπαράκ Ομπάμα.

Πολλοί ανησυχούν για το τι μας επιφυλάσσει η επόμενη ημέρα των αμερικανικών εκλογών που εξελίσσονται σε πολιτικό θρίλλερ με αβέβαιες επιπτώσεις. Θα συνεχιστεί η προσέγγιση με την Μόσχα ή οι neocons, που καραδοκούν πίσω από την Χίλλαρυ, θα επιβεβαιώσουν αυτό που προέβλεπε ο διάσημος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Κουρτ Βόνεγκατ στο μυθιστόρημά του Ένας Άνθρωπος χωρίς Πατρίδα (Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2006), λέγοντας ότι: «Τώρα πια το ξέρω ότι δεν υπάρχει μία στο εκατομμύριο να γίνει η Αμερική πιο ανθρώπινη και δίκαιη»;

Στο ιστορικό παρελθόν η θρησκεία ήταν ομολογουμένως η αιτία για πολλούς αιματηρούς πολέμους. Ο 20^ος αιώνας, όμως, μας δίδαξε ότι ΔΕΝ είναι μόνο ο θρησκευτικός παράγοντας υπεύθυνος για τις ανθρώπινες εκατόμβες.

Ο στηριζόμενος από ολόκληρα κράτη κοσμικός αθεϊσμός υπήρξε για μεγάλο διάστημα η βασική κινητήρια δύναμη ωμών και βάρβαρων καθεστώτων που δολοφόνησαν εκατομμύρια ανθρώπων, ξεπερνώντας κάθε θρησκευτικό προηγούμενο σε διαστροφή.

Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε σήμερα που το ζήτημα της «ισλαμικής τρομοκρατίας» έχει αναδειχθεί σε number one πρόβλημα διεθνώς από τα ΜΜΕ.

Σε μια προσπάθεια να εξηγηθεί η σουννιτική μαχητικότητα ανά τον κόσμο, το Διεθνές Κέντρο για την Μελέτη της Ριζοσπαστικοποίησης (International Centre for the Study of Radicalisation – ICSR) και Πολιτικής Βίας έκανε το φθινόπωρο του 2015 μια σχετική έρευνα. Μελετώντας τα διαθέσιμα στοιχεία και αριθμούς, συγκρίνοντας τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μεταβλητών, κατέληξαν στο εξής απρόσμενο αποτέλεσμα που τους εξέπληξε:

Ο κορυφαίος προγνωστικός δείκτης για την τζιχαντοποίηση των Μουσουλμάνων μαχητών δεν ήταν ούτε ο τομέας της εκπαίδευσης ούτε της υγείας, ούτε η πρόσβαση στο Ίντερνετ, η ανεργία, ο πλούτος μιας χώρας... όσο η Γαλλοφωνία και η Γαλλική κουλτούρα (Γαλλία-Βέλγιο πρώτες στην Ε.Ε.). Για παράδειγμα, η ανεξέλεγκτη ριζοσπαστικοποίηση στο Maalbeek (Βέλγιο), στα προάστια του Παρισιού, στην Τυνήσια κοινότητα Ben Gardane (αστικοί θύλακες με υψηλά ποσοστά τζιχαντιστών).

Η εξήγηση που δόθηκε τελικά ήταν ότι η πολιτική κουλτούρα της εκκοσμίκευσης, οι απαγορεύσεις στην θρησκευτική έκφραση (άρα και η χαμηλότερη κατάταξη στον δείκτη δημοκρατίας) είναι πιο έντονες στον γαλλόφωνο κόσμο. Η αγγλόφωνη Βρετανία ΔΕΝ έχει (αναλογικά) περισσότερους μαχητές από όσους το γαλλόφωνο Βέλγιο. [Πηγή: Foreign Affairs, CFR, 24-3-2016, The French Connection]

Οι στοχαστές του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του εικοστού διαισθάνθηκαν τα αδιέξοδα της “ορθολογικής” εκκοσμίκευσης, αλλά η κριτική τους έμεινε στις ηθικές ή θεολογικές πλευρές. Το ζήτημα όμως ήταν, τελικά, καθαρά πολιτικό.

Όπως έχει παραδεχτεί τελευταία και ο ίδιος ο, κάποτε, θεωρητικός του αμερικανικού νεοσυντηρητισμού, Φράνσις Φουκουγιάμα, η ίδια η ζωή απέδειξε ότι: «Η εξαγωγή της “αμερικανικής δημοκρατίας” και του εκσυγχρονισμού στην Μέση Ανατολή δεν αποτελεί λύση για την τρομοκρατία της τζιχάντ. Ο ριζοσπαστικός ισλαμισμός γεννήθηκε από την απώλεια της ταυτότητας που συνοδεύει την μετάβαση σε μια σύγχρονη, πλουραλιστική κοινωνία. Περισσότερη δημοκρατία (δυτικού τύπου) σημαίνει περισσότερη αποξένωση, ριζοσπαστικοποίηση και τρομοκρατία. Έτσι, ασχέτως του τι θα κάνουμε, το πιθανότερο είναι να υπάρξει μεγαλύτερη πολιτική συμμετοχή των Ισλαμικών ομάδων και αυτός θα είναι ο μόνος τρόπος το δηλητήριο του ριζοσπαστικού Ισλαμισμού να διοχετευθεί μέσα από το πολιτικό σώμα των Μουσουλμανικών κοινοτήτων». (Από το βιβλίο του After the Neocons)

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα προσπάθησε στο τέλος της θητείας του να λύσει τον γρίφο του ισλαμικού εξτρεμισμού με μια διαφορετική προσέγγιση από αυτήν που ακολούθησαν οι νεοσυντηρητικοί προκάτοχοί του, κυνηγώντας καθεστώτα και ηγέτες στον μουσουλμανικό κόσμο. Τον Φεβρουάριο του 2015, συγκέντρωσε κορυφαίους ειδικούς σε μια σύνοδο κορυφής για να εξετάσουν το φαινόμενο με βάση τις γλωσσικές, πολιτιστικές και γεωγραφικές παραμέτρους του, αλλά και του ρόλου των social media στο να υποκινούν άτομα στην βία.

«Τώρα που το νεοσυντηρητικό κίνημα φαίνεται να έχει παρέλθει, οι ΗΠΑ χρειάζεται να αναθεωρήσουν την εξωτερική τους πολιτική. Κατ’ αρχάς, χρειάζεται να αποστρατιωτικοποιήσουμε αυτό που αποκαλέσαμε παγκόσμιο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και να μετακινηθούμε προς άλλα είδη πολιτικής. Για να απαντηθεί η πρόκληση της τζιχάντ δεν χρειάζεται στρατιωτική εκστρατεία αλλά πολιτικός αγώνας που θα απευθύνεται στην καρδιά και τον νου των μέσων Μουσουλμάνων σε ολόκληρο τον κόσμο», λέει στο ίδιο έργο του ο Φουκουγιάμα.

Οι ΗΠΑ χρειάζεται να παρουσιάσουν κάτι καλύτερο από το δόγμα «ή μαζί μας ή εναντίον μας» για να νομιμοποιήσουν τις δοσοληψίες τους με άλλες χώρες. Στον κόσμο υπάρχει αυτή την στιγμή έλλειψη διεθνών Ιδρυμάτων που θα νομιμοποιήσουν μια συλλογική δράση. Ο ΟΗΕ είναι χρήσιμος μόνο για ορισμένες ειρηνευτικές επιχειρήσεις και για αναγνωρίσεις κρατών, δεν διαθέτει την δημοκρατική νομιμότητα και την αποτελεσματικότητα για την αντιμετώπιση σοβαρών θεμάτων ασφαλείας. Η λύση είναι η προώθηση ενός «πολυ-πολυεθνούς κόσμου» αλληλο-επικαλυπτόμενων και περιστασιακά ανταγωνιζόμενων διεθνών ιδρυμάτων οργανωμένων σε τοπική ή λειτουργική βάση.

Μετά από τέσσερα και πλέον χρόνια βρώμικου πολέμου στην Συρία, τα μεγάλα σχέδια των neocons για μια «Νέα Μέση Ανατολή» φαίνονται θρυμματισμένα, έχοντας καταφέρει μόνον να καταστρέψουν ακόμα περισσότερο το κύρος και την εικόνα της Αμερικής στον υπόλοιπο κόσμο.

Στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, ο πόλεμος αποδείχθηκε ένα νέο Βιετνάμ και όλοι συμφωνούν ότι είναι αδύνατον να κερδηθεί. Καθώς οι ΗΠΑ έχουν εμπλακεί σε μια οικονομική καταστροφή δισεκατομμυρίων δολλαρίων, που έχει κοστίσει τις ζωές εκατοντάδων χιλιάδων Ιρακινών και πολλών χιλιάδων Αμερικανών στρατιωτών, και η οποία θεωρείται πλέον η χειρότερη αποτυχία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής από την εποχή του Βιετνάμ, οι neocons έχουν ανεπανόρθωτα χάσει την αξιοπιστία τους.

Αποκαταστάθηκε η δημοκρατία; Υπάρχει ασφάλεια σε καμμιά χώρα; Έγινε ανοικοδόμηση; Διαλύθηκαν οι ένοπλες ομάδες; Σταμάτησαν οι βαρβαρότητες και οι λεηλασίες; Το αντίθετο, όλα αυτά επιδεινώθηκαν. Κάθε πλευρά της κατοχής έχει αποδειχθεί αδυσώπητη καταστροφή. Τίποτα δεν επιτεύχθηκε. Τα πάντα έχουν αποτύχει.

Ο νεοσυντηρητισμός, συμπεραίνει ο Φουκουγιάμα, «έχει εξελιχθεί σε κάτι που δεν μπορώ να υποστηρίζω πλέον».

Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του Μετά τους Neocons, ανιχνεύει τις αιτίες που οδήγησαν στα λάθη της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Πρώτον, η υπερεκτίμηση της απειλής από το Ισλάμ. Δεύτερον, απέτυχαν να προβλέψουν την αρνητική αντίδραση στην αμερικανική ηγεμονία. Και τρίτον, δεν υπολόγισαν τις απαιτήσεις για την ειρήνευση και την ανασυγκρότηση στις χώρες που εισέβαλε η Δυτική συμμαχία.

Αυτό που λέει ο Φουκουγιάμα είναι ότι υπάρχουν τέσσερις βασικές προσεγγίσεις στην αμερικανική εξωτερική πολιτική σήμερα: ο νεοσυντηρητισμός, που αντιτίθεται στην διεθνή φιλελεύθερη τάση και τον αμοραλισμό της ρεαλπολιτίκ, ο ρεαλισμός (τύπου Κίσσινγκερ), ένας φιλελεύθερος διεθνιστικός «ουϊλσονιανισμός» (διεθνές δίκαιο και θεσμοί) και οι εθνικιστές του απομονωτισμού (τύπου Τραμπ). Καμμία από αυτές δεν είναι ικανοποιητική για τον μετά την 11/9 κόσμο, και αυτό που χρειάζεται, ισχυρίζεται, είναι ένας ρεαλιστικός Ουϊλσονιανισμός (από το όνομα του προέδρου των ΗΠΑ Woodrow Wilson). Ουϊλσονιανισμός επειδή ο Φουκουγιάμα θέλει να διατηρήσει το πνεύμα τού φιλελεύθερου διεθνισμού που διαποτίζει τις νεοσυντηρητικές κριτικές του ρεαλισμού στην εξωτερική πολιτική. Ρεαλιστικός επειδή ο Φουκουγιάμα αναγνωρίζει τα όρια της χρήσης στρατιωτικής δύναμης και την ανάγκη για πολυεθνή συνεργασία και δέσμευση.

Έχουμε τονίσει επανειλημμένως ότι για τους Επικυρίαρχους, ο κύριος δρόμος για την επίτευξη της νέας παγκόσμιας τάξης, υπό την μορφή μιας διεθνούς κοινωνίας με ή χωρίς μια Παγκόσμια Διακυβέρνηση, περνά μέσα από την υπονόμευση των εθνών, των εθνικών κρατών και των παραδοσιακών θρησκειών. Με λίγα λόγια, κάθε υπάρχουσας κυβερνητικής δομής και παραδοσιακού θεσμού που εμποδίζει την εδραίωση της απόλυτης και σκληρής κυριαρχίας τους σε ολόκληρη την ανθρώπινη φυλή.

Το ζητούμενο είναι πως η υπερ-εθνική κυριαρχία που θα διαμορφωθεί να μην θεωρείται από την «παγκόσμια κοινωνία» ως δια της βίας επιβληθείσα και γύρω από αυτό το θέμα αναδύονται οι διαφορές τακτικής και οι συγκρούσεις στους κύκλους των διεθνών ελίτ. συγκρούσεις που αφορούν την χρήση της βίας και τον ρόλο των διεθνών θεσμών στην προώθηση της παγκοσμιοποίησης. Και προβληματισμοί που αφορούν ιδιαίτερα το μεσοδιάστημα της αμερικανικής μονοκρατορίας στο πέρασμα από τον κόσμο που γνωρίσαμε τα τελευταία 50 χρόνια του 20^ου αιώνα στην Νέα Τάξη, που θα καθορίζεται από τον κόσμο «των πλουσίων και των φτωχών», «των νικητών και των ηττημένων».

Οι διαφωνίες αυτές είναι και ο βασικός λόγος που μερικά από τα πρωτοκλασάτα ονόματα των νεοσυντηρητικών του Μπους έχουν ήδη εγκαταλείψει το τραίνο των neocons νωρίτερα από τους άλλους, όπως ο Φράνσις Φουκουγιάμα, ο οποίος επέστρεψε δημοσίως την κάρτα μέλους του νεοσυντηρητικού ινστιτούτου.

Γεγονός είναι ότι όλα τα σενάρια των Επικυρίαρχων, είτε των Neocons είτε του Φουκουγιάμα, είτε του Ατταλί ή άλλων, αποδέχονται την «προοδευτική» αρχή, ότι... ο νεωτερισμός είναι η εξελικτική απομυθοποίηση του κόσμου. Ότι οι πολιτισμοί ομογενοποιούνται, τα εθνικά ιστορικά αφηγήματα καταργούνται, η ζωή γίνεται όλο και πιο ορθολογική.

Χωρίς αμφιβολία, το ότι ο αυριανός κόσμος πρέπει να έχει περισσότερα του ενός γεωπολιτικά κέντρα, έχει γίνει σαφές μετά τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της παγκοσμιοποίησης.

Ο κρίσιμος ρόλος για την σταθεροποίηση της θέσης της Ευρασιατικής ηπείρου θα πρέπει να ανήκει στην Ρωσσική Ομοσπονδία. Το αποτέλεσμα θα είναι η εξασθένιση της αμερικανικής πολιτικής επιρροής στην Ευρασία και η επιτάχυνση της μετατροπής της σε «αποδιοπομπαίο τράγο». Θα αναγκασθεί να θυσιασθεί για το “καλό” τής συνεχιζόμενης επικυριαρχίας από την ίδια την σκιώδη (Φαρισαϊκή) Παγκόσμια Κυβέρνηση.

Εν κατακλείδι, βέβαια, η ιστορία είναι ένας λαβύρινθος και η έξοδός του είναι άγνωστη... Και κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα ποιος θα οδηγηθεί στο τέλος σε «τελετουργική θυσία»...

Ας ελπίσουμε ότι θα ανακοπεί εγκαίρως η εφιαλτική πορεία του δυτικού μηδενισμού πριν συμπαρασύρει στην έξοδό της ολόκληρο τον ανθρώπινο πολιτισμό.

Δημοσιεύθηκε στο Hellenic Nexus τ.107, Μάϊος 2016