Το «διαρκές έγκλημα» του 1922
Φιλοβενιζελική αφίσα που απεικονίζει το εθνικό όραμα της
Μεγάλης Ιδέας, το οποίο έθεσε σαν πρόταγμα ο Ελ. Βενιζέλος στηριζόμενος, όμως,
απόλυτα στα συμφέροντα των Άγγλων. Οι «σύμμαχοι» μας έμπλεξαν στον δικό τους
πόλεμο, ενώ έπρεπε να τους μπλέξουμε εμείς στους δικούς μας στόχους, στα
πλαίσια μιας ολοκληρωμένης εθνικής στρατηγικής για την ελληνική Ανατολή που
δυστυχώς δεν υπήρξε ποτέ.
Ο ανίκητος-ηττημένος νέος Ελληνισμός και οι αναλογίες με το σήμερα
«Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι στην Μικρά Ασία δεν ηττήθη ο γενναίος
ελληνικός Στρατός. Η πολιτική ηγεσία του ηττήθη…»
Μουσταφά Κεμάλ (Ατατούρκ)
του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη
Όταν το απόγευμα της 5ης Σεπτεμβρίου 1922 είχε ολοκληρωθεί
η εκκένωση της Μικράς Ασίας, ούτε ένας Έλληνας στρατιώτης δεν πατούσε πλέον την
γη της Ιωνίας. Και, στις μέρες που θα ακολουθούσαν, θα έφευγαν κυνηγημένοι και
οι τελευταίοι Έλληνες Μικρασιάτες από την πατρώα τους γη. Η Ελλάδα, που μετά τους
Βαλκανικούς πολέμους «προκαλούσε τον τρόμο στους εχθρούς της και τον σεβασμό
στους φίλους της», βρισκόταν μπροστά «στο βαθύτερο κατρακύλισμά της», όπως
γράφει στην μοναδική μαρτυρία του για εκείνη την εποχή, με τίτλο «Χαμένες
Πατρίδες», ο δημοσιογράφος Γιάννης Π. Καψής, γέννημα-θρέμμα της Μικρασίας. «Ο
Κεμάλ ήταν έτοιμος να περάσει στην Θράκη και τότε κανείς δεν θα τον σταματούσε
ώς την Αθήνα», τονίζει χαρακτηριστικά, δίνοντας μια σκληρή εικόνα της πιο
τραγικής σελίδας της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Η δραματική έξοδος του Ελληνισμού από τα -για τρεις
χιλιετίες- ελληνικά εδάφη του Πόντου, της Ιωνίας και της Ανατολικής Θράκης
είναι μεγαλύτερη εθνική καταστροφή από την Άλωση της Πόλης. Σήμανε το οριστικό
τέλος του Ανατολικού πνεύμονα του έθνους μας, του ένδοξου ελληνιστικού και
βυζαντινού παρελθόντος μας που επηρέασε καθοριστικά την παγκόσμια ιστορία.
«Η καταστροφή εξεταστέον αν δεν είναι μεγαλυτέρα και από
την πτώσιν της Κωνσταντινουπόλεως (το 1453). Εις την πτώσιν της
Κωνσταντινουπόλεως, το έθνος έμεινεν εις τας εστίας του …υποταγμένον και
δούλον, αλλ’ έμεινεν συνεχίζον την ζωήν του, δεν έπαθεν την συμφοράν την οποίαν
έπαθεν σήμερον», θα γράψει ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Μια συμφορά που δεν αφορά μόνο τον ξεριζωμό του Ελληνισμού
από την Ιωνία, αλλά και από τον Πόντο και, στην συνέχεια, από την Ανατολική
Θράκη.