Η Διαχρονικότητα της Ιδέας των Φιλικών

Η Διαχρονικότητα της Ιδέας των Φιλικών

της Αθηνάς Κατσαφάδου*

H Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στην Οδησσό τον 1814 από απλούς εμπόρους χαμηλής κοινωνικής και οικονομικής επιφάνειας.

Πολύ πρίν ιδρυθεί η Φιλική Εταιρεία, υπήρξαν προσπάθειες για σύσταση μυστικών επαναστατικών οργανώσεων με σκοπό την απελευθέρωση της Ελλάδας. Το 1732, ο κληρικός Σεραφείμ Μυτιληναίος (Πωγωνάτος), σε ανάκρισή του στην Ρωσία, υποστήριξε πως πρίν το 1700, ήδη είχε δημιουργηθεί μυστική εταιρεία στην Ελλάδα με σκοπό την απελευθέρωσή της, ενώ ο ίδιος είχε έλθει σε επαφή με τον τσάρο Μεγάλο Πέτρο για τον ίδιο σκοπό. Επίσης  Μυστική εταιρεία θεωρείται ότι συγκρότησε στην Μόσχα, πρίν τά Ορλωφικά, ό Πέτρος Μελισσηνός  (1726 – 1796), ο οποίος έφθασε μέχρι τον βαθμό του στρατηγού τού ρωσικού πυροβολικού και μαζί με τον Κεφαλλονίτη μηχανικό Μαρίνο Χαρμπούρη και τον Γεώργιο Παπαζώλη έπεισαν τους αδελφούς Ορλώφ  για την ανάγκη ανακίνησης επανάστασης στην Ελλάδα.

Η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε στην Οδησσό τον Σεπτέμβριο του 1814 από απλούς εμπόρους χαμηλής κοινωνικής και οικονομικής επιφάνειας. Εξ αιτίας του εθνικού ζητήματος οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί - υπαρκτοί - δεν θα αποτελέσουν  στην  Ελλάδα, τουλάχιστον μέχρι το 1922, επίκεντρο των αντιπαραθέσεων κατά τον τρόπο πού συνέβη στην Γαλλική ή την Ρωσική επανάσταση. Οί ίδιοι οί πρωταγωνιστές της επανάστασης είχαν  συνείδηση αυτής της διαταξικότητας: Tόνιζε ο Κολοκοτρώνης μιλώντας στην σπουδάζουσα νεολαία στήν Πνύκα: "Όταν αποφασίσαμε να κάμουμε  την επανάσταση …… όλοι, και οι Κληρικοί και οι Προεστοί, και οι Καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι  εσυμφωνήσαμε είς αυτόν τον σκοπόν και εκάμαμε την επανάσταση…..".  Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, υπογραμμίζει:  "…..Όλοι μαζί εδράξαμεν τά  όπλα εξ αρχής της Επαναστάσεως και συμφώνως τά εμεταχειρισθήκαμεν κατά του κοινού εχθρού της Πατρίδος και της θρησκείας μας….".

Η επανάσταση υπήρξε λοιπόν εθνικοαπελευθερωτική, χωρίς αυτό να αναιρεί την παρουσία των τάξεων στο εσωτερικό της και τον ιδιαίτερο και πρωταγωνιστικό ρόλο που έπαιξε η θρησκεία και η Εκκλησία στην διατήρηση της ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ, η διανόηση και η αστική τάξη στην  προετοιμασία της, υλική και πνευματική, και οι λαϊκές τάξεις στην διεξαγωγή της. Η κατήχηση των Φιλικών (Γενικά Αρχεία του Κράτους, Συλλογή Ρήγα Παλημήδη) περιλαμβάνει τον τρόπο και την διαδικασία της μύησης του υποψήφιου μέλους με όλη την πρέπουσα και επιβεβλημένη για την  περίσταση μυστικότητα και μυστικοπάθεια.

Θα αναφέρουμε κάποια σημεία απαραίτητα για να αντιληφθούμε την ιερότητα, την σοβαρότητα και την επισημότητα των σταδίων της μύησης.

Ο σκοπός       

Η Εταιρεία συνίσταται από καθαυτό Γραικούς φιλοπατρίδας και ονομάζεται Εταιρεία των Φιλικών.

Ο σκοπός αυτών είναι η καλυτέρευσις του ιδίου έθνους και, αν ο Θεός το συγχωρήση, η ελευθερία των.

Μετά την συνήθη εξομολόγησιν και κατήχησιν ο ωρκωμένος προσήλυτος άς ονομάζεται  Ιερεύς των Φιλικών.

Μέρος 1ον

Αφού γνωρίσεις ένα Γραικό, ότι είναι βέβαιος και θερμός εραστής της Πατρίδος και καλός άνθρωπος, ότι δεν είναι μέλος εις καμμίαν άλλην  εταιρείαν μυστικήν, οποία και αν είναι, ότι επιθυμεί να κατηχηθεί εις την Εταιρείαν μας όχι από απλήν περιέργειαν, αλλ' από καθαρόν πατριωτισμόν, τότε του δίδεις την υπόσχεσιν, ότι θέλεις τον δεχθείς εις την Εταιρείαν και πρώτον τον κάνεις αδελφοποιτόν με το Ευαγγέλιον.

Δεύτερον, Μετά δύο ή τρείς ημέρας τον πηγαίνεις είς ένα ιερέα…….. Καί τον βάζεις και κάμνει τον όρκο κατά τον εκκλησιαστικό τρόπο. 

Τρίτον, Του λέγεις εάν είναι αρκετά δυνατός να βαστάξη το μυστικόν με το κίνδυνον της ζωής του, διότι αυτά που μέλλει να μάθει είναι πράγματα  ιερά και αξιοσέβαστα εις τάς φιλογενείς καρδίας, και από τά οποία κρέμαται η τύχη του ιδίου του Έθνους και ότι αφού έμβη είς ταύτην τήν Εταιρείαν, πρέπει να λάβει τον θάνατον μ' όλα τά βάσανά του και κατά περίστασιν ημπορεί να φονεύση έναν παραβάτη της Εταιρείας, άς είναι και ο πλησιέστερος συγγενής του.

Τέταρτον, Τέλος πάντων να στοχασθή ότι όλοι οί άλλοι δεσμοί και υποχρεώσεις όπου έχει είς τον κόσμον είναι πλέον  ουδέν έμπροσθεν του δεσμού της Εταιρείας, και αν ίσως δεν αισθάνεται αρκετήν δύναμιν και απόφασιν είς τον εαυτόν του, να παραιτηθή από το να  γίνη μέλος της Εταιρείας.

Μέρος 2ον

Μετά μία ή δύο ημέρας έν καιρώ νυκτός σιωπώντας πηγαίνετε είς ασφαλές μέρος. Και πρώτον βάζεις επάνω είς μίαν τράπεζαν μίαν εικόνα, επάνω της οποίας βάζει ό κατηχούμενος το κεράκι του.

Αυτό το κεράκι σημαίνει την θυσίαν της εκατόμβης, οπού έκαστος χρεωστεί είς την υπέρ της πατρίδος καλήν προειδοποίησιν.  Αυτό  το κεράκι είναι  ο μόνος μάρτυς, το οποίον η δύστυχη Πατρίς μας δίδει διά την υπόσχεσιν της ελευθερίας της, και ζητούσα παρά των ιδίων της τέκνων παραμυθίαν  της σκλαβιάς της. Και τούτου γενομένου, του λέγεις, αν ίσως δεν στοχάζεται τον εαυτόν του αρκετά δυνατόν, διά να ακολουθήσει το μυστήριον, έχει  ακόμη χρόνον να στοχασθή και να παραιτηθή του δεσμού, ……, διότι μόνος ο θάνατος ημπορεί να τον ελευθερώση, η δε μετέπειτα μεταμέλειά του  είναι ασυγχώρητος.

Μετά ταύτα γονατίζει με το δεξί μόνον γόνυ κοντά είς την τράπεζαν και κάμνει τρείς φορές το σημείον του σταυρού.

Είτα του δίδεις και ασπάζεται με κατάνυξιν την εικόνα και, βάνοντας το δεξί του χέρι επάνω είς  αυτήν ανοικτόν, ανάβει το κεράκι του, σβήνων κάθε άλλον φώς.

Τότε, έχοντος εκείνου το κερί αναμμένον είς το αριστερόν του χέριν, του λέγεις, αδελφέ, αυτό το κεράκι είναι ο μόνος μάρτυς, τον οποίον η  δυστυχισμένη πατρίς μας δίδει δεσμόν είς τον όρκον της ελευθερίας μας. Και κάμνοντας ομού πάλιν τον σταυρόν τρίς, σύ μέν αναγιγνώσκεις τους  όρκους και αυτόςεξακολουθεί με όλον το ανήκον σέβας είς την ιερότητα και μεγαλειότητα του πράγματος.

Τελειωθέντων των ειρημένων…., εκφωνείς τά ακόλουθα:

Ενώπιον του αοράτου και πανταχού παρόντος αληθινού Θεού, του μόνου αυτοδικαίου και εκδικούντος τους παραβάτας και πονηρούς κατά τους  κανόνας της Φιλικής Εταιρείας….. και τον δέχομαι ως μέλος, ως και εγώ εδέχθην είς την Εταιρείαν των Φιλικών.

Μετά την παρούσαν καθιέρωσιν σβήνεται το κεράκι και τον παραγγέλνεις να το φυλάττει καλώς, επειδή αυτό έχει πάντοτε μαζί του μάρτυρα των μέθ' όρκων υποσχέσεών του.

Και τούτου γενομένου, άρχεται εκφωνών τους εξής όρκους :

OΡΚΟΣ ΤΩΝ ΦΙΛΙΚΩΝ

Ενώπιον του αληθινού Θεού, του δικαίου και πανταχού παρόντος, ορκίζομαι αυτοθελήτως, ότι θέλω μείνει πιστός είς την Εταιρείαν διά πάντα και  κατά πάντα, δεν θέλω φανερώσει το παραμικρόν από τά σημεία ή λόγους της, μήτε θέλω δώσει να καταλάβει τινάς ποτέ, ότι εγώ ηξεύρω τι περί  τούτων,  μήτε συγγενής μου, μήτε πνευματικός μου, μήτε φίλος μου.

Ορκίζομαι, ότι είς το εξής δεν θέλω έμβη είς καμμίαν άλλην εταιρείαν, οποία και αν είναι, μήτε είς κανένα δεσμόν υποχρεωτικόν, αλλά μάλιστα ό,τιδήποτε δεσμόν ήθελον έχει είς τον κόσμον, και τον πλέον μέγιστον, θέλω τον μετρά μηδέν ως πρός την Εταιρείαν.

Ορκίζομαι, ότι θέλω θρέφει είς την καρδίαν μου αδιάλλακτον μίσος εναντίον των τυράννων της πατρίδος και των οπαδών τους και ομοφρονούντων. Θέλω ενεργεί πάντα τρόπον προς βλάβην τους, όταν η περίστασις συγχωρήση τον εξολοθρευμόν τους……..

Ορκίζομαι, ότι θέλω προσέχει πάντοτε είς την διάνοιάν μου και είς την διαγωγή μου να είμαι ενάρετος, ευσεβής, ευλαβής είς την θρησκείαν μου,  χωρίς  να  καταφρονώ  φανερά  τάς  ξένας, θέλω  δίδει  πάντοτε  το  καλό παράδειγμα ,  θέλω  βοηθεί, συμβουλεύει,  συντρέχει  τον  ασθενή,  δυστυχή και αδύνατον ομογενή…..

Τέλος πάντων, ορκίζομαι είς το ιερόν όνομά σου, ώ ιερά και αθλία πατρίς.

Ορκίζομαι, είς τάς πολυχρονίους βασάνους σου, ορκίζομαι είς τά πικρά δάκρυα των αιχμαλώτων και καταδίκων κατοίκων σου, τά οποία τόσους  αιώνας κατά στιγμήν υποφέρουν τά ταλαίπωρα τέκνα σου, ότι αφιερούμαι όλος είς εσέ, ότι είς το εξής σύ θέλεις είσαι η αιτία και ο σκοπός των  διαλογισμών μου, το όνομά σου οδηγός των πράξεών μου και η εδική σου ευτυχία, η  ανταμοιβή των κόπων μου…… Και αν ίσως αλησμονώ   μίαν στιγμήν τάς δυστυχίας σου και δεν εκπληρώ το χρέος μου, ο θάνατος άς είναι η άφευκτος τιμωρία και ανταμοιβή του αμαρτήματός μου, διά να μη μολύνω την αγιότητα της ιεράς Εταιρείας σου με την συμμετοχήν μου.

Όρκος μέγας

Ορκίζομαι είς το όνομα της αληθείας και της δικαιοσύνης. Ορκίζομαι είς το όνομα της γλυκυτάτης και πεφιλημένης μητρός πατρίδος. Ορκίζομαι τέλος πάντων είς το όνομα του Πατρός, Υιού Αγίου Πνεύματος, του Υπερτάτου Όντος του ενός και μόνου αληθινού Θεού, θέλω φυλάξει  μυστικόν κάθ' όλην την  δύναμιν της λέξεως το μυστήριον, το οποίον μού γίνεται γνωστόν κατά τον εξής τρόπον.

Τά κείμενα αυτά συμπυκνώνουν την αποφασιστικότητα των σκλαβωμένων Ελλήνων για ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ  Ή ΘΑΝΑΤΟ, την έντονη θρησκευτικότητα και  τον σεβασμό του λαού μας στα ιερά και τά όσιά του (αυτά που ιδίως σήμερα παραχαράσσονται, λοιδωρούνται και χλευάζονται από εντεταλμένους  εκπροσώπους της Νέας Τάξης δηλαδή του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικου συστήματους, των Πολυεθνικών και των στρατολογημένων από μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, Γερμανίας, Τουρκίας). 

Η παράθεση αυτουσίων κειμένων της Φιλικής Εταιρείας, που κατά την γνώμη μου είναι συγκλονιστικά, δεν είναι μόνον για να τά υπενθυμίσωστους  αναγνώστες από καθαρά φιλολογικη - ιστορική σκοπιά λόγω της επετείου.  Όχι. Τά κείμενα αυτά τά θεωρώ ΕΠΙΚΑΙΡΑ όσο ποτέ.

Στον ιλιγγιώδη στροβιλισμό της χώρας προς τον γκρεμό, με την πιο απαίδευτη και επικίνδυνη ηγεσία από συστάσεως Ελληνικού κράτους, τά  κείμενα αυτά μας δείχνουν τον δρόμο…….

Αθήνα 20/3/2016

*Αθηνά Κατσαφάδου, δικηγόρος, τέως πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά